Dit schema kan hoofdzakelijk gebruikt worden voor het verwerken en loslaten van pijnlijke emoties zoals boosheid, angst en depressie.
Het kan op verschillende manieren toegepast worden, en in de loop der tijd zijn er inzichten van mindfulness, EFT en constructionele gedragstherapie aan toegevoegd.
In zijn oorspronkelijke vorm kan het gebruik worden voor huiswerk schrijfopdrachten.
De schrijfinstructies houden hoofdzakelijk in dat je een brief schrijft waarbij je de verschillende lagen van de ijsberg volgt en eerst focust op de mogelijke oorzaken van de emotie, dan op de lichamelijke beleving ervan en daarna niet terugkeert naar de gedachten over de oorzaken maar verder gaat naar de volgende laag. Het model kan ook toegepast worden zonder mindfulness en EFT.
Een basisprincipe is dat het vlak van inspiratie en positieve emoties er bij iedereen wel is, maar dat je daar vaak van afgesneden bent: net als de metafoor van de ijsberg zijn we afgesneden van het positieve onderaan. De 3 negatieve vlakken hebben een cognitieve en lichamelijke kant die mekaar vaak versterken op automatische piloot. In het uiteindelijke loslaten zijn vooral 2 aspecten van belang: in verteerbare brokjes verdelen, en dit in een bepaalde volgorde doen, zodanig dat deze 6 aspecten allemaal een stukje aandacht krijgen. Concreet zoek je dus eerst bewust je boosheid op, daarna pijn en verdriet, en daarna kijk je naar je angst en onzekerheden (en dit allemaal met de intentie van loslaten, waarbij je technieken als mindfulness, EFT, EMDR en Ho’ponopono kan gebruiken).
Op zich gaat het om een mindfulness techniek: men verlegt doelbewust de aandacht van het probleem dat je in beslag neemt naar de gewaarwordingen van deze emoties.
Uitleg schema
Het diepste vlak bevindt zich het verste van het bewuste oppervlakte en is het vlak van positieve emoties, of m.a.w het vlak van het hogere bewustzijn (b.v. liefde, waardering, vreugde, vrijheid, voldoening, welbevinden, rust, zelfvertrouwen, zich gelukkig voelen).
Het probleem is dat we sterk in beslag kunnen genomen worden door pijnlijke emoties, en daar zijn 3 niveau’s van die jammer genoeg wel eens stokken tussen de wielen van het diepste ‘hogere bewustzijn’ vlak durven steken. ‘Boosheid, frustratie, woede en wrok’ zit vaak het dichts bij de oppervlakte, en ‘pijn, verdriet, teleurstelling en depressie’ is het 2e vlak. ‘Angst, onzekerheid en spanningen’ hebben vaak te maken met oud zeer, want hoe meer pijn, verdriet, teleurstelling en boosheid, hoe groter de angst voor nog meer. Grof gezegd is de oorzaak van pijnlijke emoties op vlak van boosheid meestal “iets of iemand deed me pijn”, met het gevoel van onrecht erbij. ‘Verlies’ in de brede betekenis leidt tot het tweede vlak van emoties, en ‘gevaar of dreiging van nog meer verlies, pijn of onrecht’ leidt tot het derde vlak van ‘angst, onzekerheid en spanningen’.
Aan elk van deze emotionele vlakken zitten 2 aspecten. Aan de ene kant een cognitief aspect: gedachten, beelden en herinneringen die te maken hebben met de oorzaken. Aan de andere kant een emotioneel lichamelijke kant (gewaarwordingen).
Het voelt alsof beiden op automatische piloot ontstaan. Koppelend aan de theorie van het hogere-en onderbewustzijn (van Ho’ponopono b.v.): lijken de negatieve emoties automatisch te worden getriggerd vanuit het onderbewustzijn, en het vlak van positieve emoties is meer een connectie met het hoger bewustzijn. Die 2 aspecten (de lichamelijke en cognitieve kant) triggeren en versterken mekaar (vandaar de 2 pijlen tussen de 2 circles).
Wat volgens het model van De Angelis het meest effectief zou zijn is dat je de 6 delen systematisch doorloopt (er zijn 2 aspecten per niveau – het cognitieve en het emotionele). Op elk niveau begint men bij de cognitieve kant, om vervolgens de aandacht naar het emotioneel lichamelijke te verschuiven met de intentie van loslaten. M.a.w verlegt men dus mindful de aandacht van de ‘gedachten, beelden en herinneringen’, naar de lichamelijke reacties, gevoelens en gewaarwoordingen. Zo gaat men de 3 vakken door van 1-6.
Als we in beslag genomen worden door negatieve emoties, loopt het allemaal door mekaar (het ene triggert het andere). Emotioneel loslaten werkt des te beter naarmate je het in verteerbare brokjes doet. Emoties loslaten werkt blijkbaar nog beter als je b.v. naar die 6 verschillende aspecten van pijnlijke emoties kijkt, die bijna altijd in min of meerdere mate betrokken zijn. Al is een bepaald aspect of emotie misschien meer op de voorgrond, is het nuttig om de verschillende ‘brokjes’ allemaal wat aandacht te geven. Als je namelijk alleen maar focust op de boosheid terwijl er ook verdriet en angst onder zit, ga je niet echt verwerken. Of als je alleen maar focust op de angst en de boosheid wegdrukt, ook al is een bepaalde emotie duidelijk het meest op de voorgrond, is het toch de moeite om heel goed te kijken naar de boosheid die eventueel onder de oppervlakte zit. In plaats van vast te lopen of heen en weer te bewegen tussen elkaar versterkende gedachten en gewaarwordingen, ga je per emotioneel geladen aspect dit schema door. Beginnen bij boosheid mobiliseert vermoedelijk een stukje energie om beter door de rest van de lagen te kunnen gaan.
Het vierde (tussen)vlak gaat tenslotte om de verantwoordelijkheid en inzicht hebben om toepasselijk te kunnen responderen, wat ook al de situatie is. Het Engelse woord ‘responsability’ (response-ability: the ability to respond) is hier echter toepasselijker dan het negatiever geladen Nederlandse woord ‘verantwoordelijkheid’ (je moeten verantwoorden als je je verantwoordelijkheid niet zou nemen). Ook al word je in beslag genomen door bepaalde emoties, kan je altijd terugvallen op het inzicht en ‘the ability to respond’ om dit model te gebruiken, om jezelf te bevrijden van je emotionele ‘turmoil’. Zodanig dat bijna elke gebeurtenis die gepaard gaat met negatieve emoties (wanneer je die oefening doet) een gelegenheid is om los te laten, en je steeds meer ladingen uit je onderbewustzijn kan opschonen. In theorie moet het dan steeds makkelijker worden om meer op vlak van positieve emoties te functioneren en steeds minder in beslag genomen te worden door negatieve. Ook al word je dus overspoeld door vervelende emoties, kan je met dit model altijd de respons-ability nemen om op de verschillende lagen te gaan opschonen, zodat ze niet blijven borrelen onder de oppervlakte of in je onderbewustzijn
Verantwoordelijkheid nemen bij het inzicht van wat je te doen staat is dus enerzijds emotionele puin ruimen in verteerbare brokjes (loslaten), en anderzijds je aandacht richten op dingen doen die nuttig zijn voor je welbevinden i.p.v. je door je automatische piloot in beslag te laten nemen door negatieve emoties.
Aansluitend op het inzicht dat je wel degelijk grip kan krijgen op je hele emotionele beleving kan je zo’n opschoon schema doorgaan telkens wanneer het nodig blijkt een uitweg bieden.