Nut van het betrekken van het lichaam
Het lichaam betrekken bij processen van emotionele verwerking kan dienen als een hulpmiddel om dieper tot het onbewuste door te dringen en het te bewerken. Het werpt al langer vruchten af in o.a. lichaamsgerichte therapieën als Focussing, Mindfulness, Somatic Experiencing en EFT. Lichaamsgerichte aandacht versterkt namelijk de gevoeligheid van de insula, wat ons zelfbewuster maakt.
“Maar hoe hoor je je ‘innerlijke stem’ zeggen wat je hart en je intuïtie op een of andere manier al weten? Daarvoor ben je afhankelijk van de signalen van je lichaam. (…) Aandacht die op een bepaald lichaamsdeel gericht is, versterkt de gevoeligheid van de insula voor het gebied waar we die aandacht op richten. Besteed aandacht aan je hartritme en de insula activeert meer neuronen in die verbinding. Hoe goed iemand zijn hartslag kan voelen is inmiddels overigens een standaardtechniek voor het bepalen van diens zelfbewustzijn. Hoe beter iemand dat kan, hoe groter de insula. De insula stemt ons niet alleen af op onze organen, maar geeft ons ook door hoe we ons voelen. Bij mensen zonder notie van hun eigen emoties (…) is de activiteit van de insula traag in vergelijking met die van mensen die in nauw contact staan met hun eigen emotionele gevoelens. De uiterste vorm van een leven met gebrekkige activiteit van de insula noemen we alexithymie.” (Goleman 68)
“Hoe komt iemand aan zo’n sterk innerlijk kompas, aan zo’n Poolster die hem aan de hand van de eigen diepste overtuigingen en bedoelingen door het leven leidt? De kern ervan bestaat uit zelfbewustzijn, en dan vooral uit een fijne antenne voor het ontcijferen van de innerlijke adviezen die ons lichaam ons aanbiedt. Subtiele lichamelijke reacties weerspiegelen de optelsom van al onze ervaringen die voor de ophanden zijnde beslissing een rol spelen. (Goleman 65)
Links-rechts activatie van het werkgeheugen
Volgens uitgebreid EMDR onderzoek, zou het alternerend links-rechts stimuleren van het lichaam beide hersenhelften activeren, waardoor herinneringen en gevoelens dat ooit van mekaar zijn losgekoppeld weer samen kunnen komen, en daardoor het loslaten van angst of negatieve gedachten bewerkstelligen. De EMDR procedure zou de toegankelijkheid van herinneringen vergroten, een ontspannend effect hebben, en de snelheid van informatieverwerking doen toenemen.
Figuur 2. Een model voor de werking van EMDR op basis van de werkgeheugentheorie (zie Gunter & Bodner, 2009)
De Werkgeheugentheorie is de theorie over het werkingsmechanisme van EMDR die op dit moment de meeste empirische steun geniet. Het uitgangspunt van deze theorie is dat het menselijk korte termijn- of werkgeheugen verschillende taken tegelijkertijd kan uitvoeren. Voorbeelden zijn het plannen van taken, het oplossen van problemen, maar bijvoorbeeld ook het ophalen en het opnieuw vastleggen van herinneringen. Het werkgeheugen heeft echter een beperkte aandachtscapaciteit. Het gevolg daarvan is dat door het uitvoeren van de ene taak de prestaties op een andere taak – zoals het in gedachten ophalen en vasthouden van geheugenbeelden – onder druk komen te staan en worden onderbroken. Ook wordt de aandacht die gericht is op het beoordelen van een herinneringsbeeld afgeleid door de oogbewegingen en wordt er tegelijkertijd een soort van afstand gecreëerd tot het herinneringsbeeld door de instructies die tijdens EMDR worden gegeven. Hierdoor vindt er ‘verval’ (desensitisatie) van de herinneringsbeelden plaats en verliest de herinnering steeds meer de emotionele component als deze naar het lange termijn geheugen wordt weggeschreven. Kortom, de werkgeheugentheorie voorspelt dat concentratie op een afleidende stimulus (het volgen van de vingers van de therapeut of het luisteren naar tikjes via een koptelefoon) tot een vermindering van helderheid en emotionaliteit van een geheugenrepresentatie leidt. Inmiddels bieden de resultaten van een groot aantal experimentele studies ondersteuning voor deze theorie. (emdr.nl)
Het uitbalanceren van de hersenen zou tenslotte zorgen voor een betere werking van het autonoom zenuwstelsel .